Het zakelijk gebruik van kunstmatige intelligentie is sterk in opkomst. De technologie presteert voor bepaalde taken namelijk nu al beter dan de mens. Denk bijvoorbeeld aan de diagnose van ziekten of het rapporteren van nieuws. Er kleven echter wel een aantal ethische risico’s aan het gebruik van dit soort slimme autonome systemen. Daar wil ik hier nader op ingaan.
Professor Dr. Jürgen Angele, Head of Competence Center AI bij adesso
De laatste jaren zijn er diverse technologische doorbraken geweest die te danken zijn kunstmatige intelligentie en machine learning. Zo slaagde het computerprogramma AlphaGo er bijvoorbeeld in om de beste menselijke speler van dit strategische bordspel te verslaan en zien we steeds meer elektrische auto’s in het straatbeeld verschijnen die grotendeels autonoom kunnen rijden. Maar tegelijk maakt deze technologie het ook mogelijk om de menselijke spraak nagenoeg perfect te imiteren en met zogeheten ‘deep fakes’ kunnen video’s van mensen zelfs bijna onherkenbaar vervalst worden. Hieruit blijkt al dat de technologie zowel voor ethische als onethische zaken gebruikt kan worden. In die zin is AI niet anders dan een hamer: je kunt er een spijker mee inslaan, maar ook een schedel. Het gevaar bij AI zit echter in de autonomie van de toepassing. Een algoritme heeft namelijk van zichzelf geen ethisch kader. Het zoekt enkel naar de beste of meest efficiënte oplossing voor een probleem. En dat kan tot ethisch onverantwoorde beslissingen leiden, waar de mens uiteindelijk de dupe van is.
Een van de meest sprekende voorbeelden van een ethische probleem met AI is de zelfrijdende auto. Op dit moment is het in de meeste landen nog verplicht om zelf de handen aan het stuur te houden, zelfs als de zelfrijdende functionaliteit actief is. Je draagt dus zelf de verantwoordelijkheid voor mogelijke ongevallen. Maar naarmate de technologie slimmer en betrouwbaarder wordt, zal dit ongetwijfeld veranderen. De vraag is wie is er dan verantwoordelijk is bij een ongeval. De computer? De leverancier van het systeem? En hoe zien verzekeraars dit?
Stel je voor dat een zelfrijdende auto in een situatie terecht komt waarbij hij moet uitwijken voor voetganger of een ander obstakel. In een split seconde moet dan beslist worden wiens leven de meeste prioriteit heeft: die van de bestuurder, een of meerdere voetgangers, of misschien wel een oudere persoon versus een kind.
Dit is een interessant gedachte-experiment, waar we op dit moment nog geen heldere oplossing voor hebben. Het is echter pas het topje van de ijsberg voor wat ons te wachten staat op het gebied van toekomstige
ethische AI-problematiek in het bedrijfsleven.
In de praktijk zien we dat steeds meer organisaties investeren in technologie om praktische toepassingen van AI in hun bedrijfsvoering te integreren. De effectiviteit van deze systemen wordt echter niet alleen bepaald door de technologie, maar voor een groot deel door de beschikbare data en kennis binnen de organisatie. De betrouwbaarheid en zuiverheid van de gegevens zijn hierbij van groot belang, maar ook de manier waarop de algoritmes tot stand komen en beheerd worden. En hier komt ook het ethische dilemma om de hoek kijken. Laat je een algoritme bijvoorbeeld vrij om te bepalen hoe een organisatie het beste geld kan besparen, dan kan het allerlei immorele maatregelen voorstellen, waar mensen, partners en klanten de dupe van zijn. Om dit te voorkomen heeft een AI een ethisch kader nodig waarbinnen het opereert. Daarnaast moet de mens altijd de controle houden over beslissingen waarbij twijfel bestaat over de ethische en morele consequenties. Een AI-systeem mag nooit een black box worden, die beslissingen neemt die wij als mensen niet meer kunnen bevatten of beheersen.
De techgiganten zijn momenteel hard aan het werk om als eerste een universele kunstmatige intelligentie te realiseren. Een partij als Facebook ziet alleen maar voordelen en lijkt blind voor de risico’s, maar heeft de schijn tegen door de herhaaldelijke datalekken en overtredingen op het gebied van privacybescherming. Daar tegenover staat een organisatie als OpenAI, dat zich specifiek richt op het creëren van een pad naar een veilige vorm van algemene kunstmatige intelligentie. Laten we hopen dat deze tegengestelde houdingen ertoe leiden dat er uiteindelijk een standaard komt die het gebruik van AI wettelijk en juridisch aan banden legt. Dit zou ervoor zorgen dat AI altijd op een veilige en ethische verantwoorde manier wordt toegepast. Althans, in het bedrijfsleven…
Want onder internationale grootmachten is momenteel ook een wapenwedloop gaande rond AI. Met deelnemende landen als Amerika, China en Rusland, is het aannemelijk dat we op dit internationale niveau nog veel vuurwerk kunnen verwachten. Laten we hopen dat deze landen zich ook aan algemeen geldende ethische standaarden conformeren en zich niet laten verleiden tot doemscenario’s uit films als The Terminator of The Matrix.
Wil je meer weten over het praktische en ethisch verantwoord toepassen van AI bij bedrijven? Meld je dan gratis aan voor de Breakfast Masterclass: “Ethics and AI in your daily business” met Professor Dr. Jürgen Angele, Head of Competence Center AI bij adesso.
Wat: Breakfast Masterclass #1: “AI in your daily business”
Wie: Professor Dr. Jürgen Angele, Head of AI @ adesso
Waar: Online
Wanneer: 11 March 2021 (9.00 – 10.00)